Bu haftanın başlarında Artemis I Ay vazifesinin fırlatılması bir kere daha iptal edildi ve artık yeni fırlatma tarihi için bir müddet beklememiz gerekiyor. Peki ancak bir roketi neden istediğimiz vakit uzaya gönderemiyoruz? Neden aşikâr bir vakit aralığını beklemek zorundayız?
Uzay Fırlatma Sistemi roketinin 3 Eylül’de Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatılmaya hazırlanmasından yalnızca 40 dakika evvel, yakıt sınırında fark edilen bir sızıntı, mühendislerin fırlatmayı iptal etmesine sebep oldu. Bir sonraki fırlatma aralığını beklememizin gerekmesi, neden bir roketin rastgele bir vakitte uzaya fırlatılamayacağını sorgulamanıza sebep oldu.
Bir roketi neden istediğimiz vakit fırlatamıyoruz?
Fırlatma aralığı, bir gökyüzü olayı için yıldızların gerçek hizaya gelmesini beklemek üzeredir. Roket, Dünya yüzeyinden sözün gerçek manasıyla “fırlatılıyor.” Uzay aracının ve taşıdığı her şeyin yolunun istenilen yere hakikat vakitte ulaşmasını sağlamak için bu fırlatmanın harika bir biçimde zamanlanması gerekiyor. Bunu, giden bir arabanın camından bir basketbol topunu atarak diğer tarafta hareket eden bir potaya basket atmak üzere düşünebilirsiniz.
Orion kapsülünü Ay’ın yörüngesine gönderme vazifesini üstlenen Artemis I için “doğru zaman”, 28 günlük döngüsü boyunca Ay’ın Dünya’ya mümkün olduğunca yakın olmasını (“yerberi” olarak da bilinir) beklemek manasına geliyor. Bu nedenle, Ay’a bir fırlatma için bir sonraki bahtımızın kabaca iptal tarihinden itibaren dört hafta sonra olacağını biliyoruz.
Uçuş yolunun büyük bir kısmı hem Dünya’dan hem de Ay’dan gelen yerçekimi tesirinin yardımına bağlı olduğundan ve Orion kapsülünün inançlı bir halde geri gelmesini istememizden ötürü, bu zamanlamayı gerçek belirlemek çok değerli. Uzaya gönderilen araçlar, gerçek suratlara ulaşarak istedikleri istikamete ve yere gitmek için bu yerçekimi kuvvetlerinin tesirlerini bir nevi sapan üzere kullanır. İşte bu yüzden yanlışsız vakti beklemek çok değerli.
Orion’ın Ay’ın yanından bu sapan hareketi ile geçmesi ve ona çarpmaması gerekiyor, bu nedenle roketin fırlatılacağı noktanın, Dünya’nın, Ay’ın ve Ay kapsülünün pozisyonlarının her vakit tam olarak bilinmesi zarurî.
James Webb Uzay Teleskobu’nun fırlatılması da benzeri bir senaryo yaşamıştı. O fırlatma sırasında, vazife denetim sorumlularının, Dünya ile Güneş ortasında yerçekimi açısından istikrarlı bir nokta olan Lagrange Noktası 2’ye giderken Ay’a çarpmadığından emin olması gerekiyordu. Makus hava şartlarından kaçınmak için teleskopun fırlatılması birkaç sefer ertelendi ve en sonunda 2021 yılı Noel Günü’nde bir Ariane 5 roketiyle Fransız Guyanası’ndan fırlatıldı.